حضرت آیت الله ضیاءالدین نجفی

ولادت وخاندان
معظم له در سال 1325 شمسی در شهر مقدس نجف اشرف، جوار مرقد مطهر حضرت امیرالمومنین علی (ع) در بیت فقاهت دیده به جهان گشود و نام او را ضیاء الدین گذاردند. خاندان نجفی عموماً از فقهای نامدار شیعه و از مفاخر رجال مرجعیت و روحانیت عصر خویش بوده و طبق مدارک موجود در صده های متوالی از پرورش یافتگان بزرگانی همچون مقدس اردبیلی، شیخ بهایی، شیخ انصاری، میرزای نائینی، میرزای شیرازی، آخوند خراسانی، سید ابوالحسن اصفهانی و... بوده اند.
فرزند فقاهت
پدر ایشان مرحوم آیت الله العظمی شیخ محمد حسین نجفی عاملی یکی از ستارگان درخشان حوزه علمیه نجف اشرف از پرورش یافتگان درس آیات عظام: میرزای نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ محمد حسین کمپانی، آقا ضیاء الدین عراقی و آیت الحق سید علی قاضی و هم بحث علامه طباطبایی، علامه امینی، آیت الله خویی و یکی از شخصیت های بنام و مورد احترام جامعه علمی نجف بوده اند به طوری در عصر زعامت مرحوم آیت الله العظمی بروجردی با بدرقه جمعی از مراجع معاصر خود از نجف به تهران عزیمت، و عهده دار تدریس و تربیت طلّاب علوم دینی و زعامت امور اجتماعی مردم شدند. وی در تمامی این مدت مورد تکریم امام راحل،آیات عظام و رجال علمی آن روز بوده و در سال 1368 هجری در تهران وفات یافتند و بدن شریفش طی مراسم با شکوهی در تهران و مشهد طبق وصیت، در جوار امام هشتم در ایوان طلا، صحن انقلاب آرمیدند روانش شاد.
در دامان محبت
مادر گرامی ایشان از خانواده های محترم مذهبی، عاشق خاندان عصمت و طهارت(ع) و علاقه مندان به روحانیت و خدمتگذار به شریعت بوده اند.
آغاز تحصیلات
ضیاء الدین نجفی تحصیلات ابتدایی و سپس دبیرستانی خود را از سال 1331 هجری شمسی آغاز نمودند و همراه با تحصیلات کلاسیک، به فراگیری قرآن، ادبیات فارسی کهن مانند کلیات حافظ، گلستان سعدی، رسم الخط و رساله احکام و اخلاق پرداخت، این دانش آموز نوجوان از خودش هوش و استعداد سرشار و حافظه ای قوی نشان دادند به طوری که اساتید و اطرافیان از ایشان توقع ادامه ی تحصیلات به صورت آکادمیک و کسب موفقیت دانشگاهی داشتند.
اما علاقه شخصی وی موقعیت روحانی خانوادگی و مهم تر از همه دست تقدیر غیبی عنایات پروردگار، ایشان در مسیر علوم حوزوی و شناسایی معارف دین قرار دارد. جامعیت و ژرف بودن معارف و علوم اسلامی روز به روز بر علاقه ی این نوجوان و کوشش های پیگیر ایشان در راه کسب علم و معرفت، می افزود.
حیات علمی حوزوی
تا اینکه ایشان در حدود 14 سالگی یعنی در سال 1337 رسماً فراگیری دروس حوزوی را در تهران آغاز نمودند، دروس مقدماتی و علوم پایه یعنی ادبیات عرب، صرف و نحو، معانی، بیان، بدیع، معانی، منطق و سپس دروس عمومی فقه و اصول شامل دوره ی فقه عمومی کتاب شرح لمعه دمشقیه و اصول الفقه ابتدایی را ابتدا در خدمت پدر و سپس در مدرسه حاج ابوالفتح و در ادامه مدرسه مروی تهران که به سرپرستی آیت الله حاج میرزا احمدی آشتیانی و مدیریت فرزند برومند ایشان آیت الله حاج میرزا باقر آشتیانی بود نزد اساتید بزرگی همچون آیات عظام: آیت الله شیخ عبدالرزاق قائنی و آیت الله سید هاشم حسینی تهرانی و دیگر اساتید برجسته به پایان رساندند و مفتخر به عمامه گذاری و پوشیدن لباس مقدس روحانیت گردید.
شیخ ضیاء الدین نجفی به همراه تحصیل، کار تدریس آغاز نموده و گروهی از طلّاب به خاطر نقدهای علمی و شفافیت در تدریس متون علمی حوزوی برای تلمّذ به سوی ایشان شتافتند به طوری که نبوغ، دقت و عمق تفکر ایشان در مجامع علمی و روحانیت مطرح شد. در همین زمان بود که ایشان کتاب های: تنقیح در اشارات شرح لمعه و کتاب شرح وقت و قبله شرح لمعه و کتاب توضیح المطول و رساله در بحث دلالت منطق را نوشتند.
عزمیت به حوزه علمیه قم
شیخ ضیاء الدین نجفی در اواخر حیات مرحوم آیت الله بروجردی موفق به تشرف به حوزه علمیه قم ولی نه به قصد اقامت، تا اینکه در سال 48 هجری شمسی در حالی که هنوز 22 بهار از عمرش نمی گذشت، نشاط جوانی آمادگی خود را وقف بهره گیری بیشتر از علوم حوزوی علمیه قم شد و تا سال 1360 از اساتید نامدار و استوانه های علمی حوزه علمیه قم بهره مند گردید.
قم شهر اجتهاد و حرم اهل بیت (ع)
شهر مقدس قم با نام بلند آوازه اش، اولاً بارگاه نورانی، حرم اهل بیت عصمت و طهارت و روضه مطهره حضرت فاطمه معصومه(س) که روضه رضوان است را در خود جای داده، و ثانیاً جایگاه مرجعیت و اجتهاد و دانشگاه عظیم اسلامی و مرکز حوزه علمیه دین شناسی در قرن حاضر می باشد و هم اکنون ده ها هزار دانشجوی علوم دینی در آن مشغول به تحصیل و هزاران محقق دین پژوه در آن سکونت دارند و پایگاه مرجعیت شیعه است.
مؤسس حوزه علمیه قم در صده ی اخیر مرجع بزرگ مرحوم حضرت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم یزدی بود و به تربیت مراجع بزرگی همچون آیت الله العظمی بروجردی و بعد از ایشان آیت الله العظمی امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی و آیت الله العظمی گلپایگانی وآیات عظام مرعشی نجفی و اراکی و... مراجع نام دارد در آن سکونت داشته اند.
البته حوزه علمیه نجف اشرف در جوار بارگاه حضرت امیرالمومنین (ع) قدمتی هزار ساله دارد و به وسیله مرحوم شیخ طوسی آن آیت بزرگ پایه گذاری شده و مراجع عالیقدری در گذشته و حال در آن بوده و هستند و اکنون زعیم بزرگ آن سامان مرجع عالیقدر شیعه آیت الله العظمی سیستانی می باشند.
اما حوزه علمیه قم با چهره ای جوان و شکوفا توانسته است موقعیت زایدالوصفی از خود نشان دهد و نامدارانی را در خود تربیت کند و ثمرات ارزشمندی همچون فقهاء بزرگ ارکان اربعه ماضین حوزه و مراجع بزرگ و ذی قیمت فعلی را به جامعه اسلامی معرفی نماید.
در روایات اسلامی آمده در آخرالزمان نزدیک ظهور حضرت مهدی(عج) شهر قم مرکز علمی و مرکز نشر آثار اهل بیت عصمت و طهارت (ع) خواهد شد و از حوزه علمیه قم معارف دین به سایر بلاد و شهرستان ها منتشر می شود.
امام صادق(ع) فرمودند: «... علم در شهری که به آن قم می گویند ظاهر می شود و آنجا آفتاب علم و فضیلت می کند و همه بلاد جهان پرتوافکنی خواهد کرد و که هیچکس حتی زنان خانه دار از مسائل دین خود بی اطلاع نباشند و این در نزدیکی ظهور قائم ما حضرت مهدی(عج) خواهد بود».
از برکات حوزه علمیه قم و دانش پژوهان آن دیار، شخصیت های علمی فراوانی را می توان نام برد که هم اکنون در سراسر جهان به ترویج شریعت و سنگرداری دین مشغول اند و خود دارای آثار علمی و خدمات اجتماعی ارزشمند در جامعه می باشند.
از آن جمله مترجم ما می باشد، شخصیت بزرگ علمی و استاد فرزانه فرهیخته حضرت آیت الله ضیاءالدین نجفی که این نوشتار در رابطه با آشنایی بیشتر نسبت به آثار ایشان ترتیب یافته است.
دروس سطوح عالیه
ایشان سطوح عالیه رسائل و مکاسب شیخ انصاری و جلدین کفایۀ الاصول آخوند خراسانی را کمتر از سه سال به پایان رسانیدند.
در این دوره، معظم له از محضر شخصیت های علمی ارزشمندی که در آن زمان از متخصصین فن و اساتید صاحب اندیشه و نامدار بودند و اکنون از مراجع عالیقدر تقلید می باشند استفاده نمودند. بعضی از اساتید سطوح عالیه ایشان عبارتند از حضرات آیات: آیت الله فاضل لنکرانی، آیت الله آقا میرزا جواد تبریزی، آیت الله سید محمد باقر سلطانی طباطبائی،آیت الله شیخ علی پناه اشتهاردی، آیت الله شیخ حسین مظاهری اصفهانی و....
دروس خارج فقه و اصول
معظم له پس از گرانیدن سطوح عالیه در دروس خارج فقه و اصول مراجع آن زمان که استوانه های علم و تحقیق و اجتهاد بودند شرکت نمود و بیش از هفت سال از دروس خارج حضرات آیات: آیت الله گلپایگانی، آیت الله حاج میرزا هاشم آملی، آیت الله حاج مرتضی حائری یزدی استفاده علمی داشت و حاصل آن تألیف چهار جلد تقریرات درس اصول و شش جلد تقریرات درس فقه می باشد. تا این که موفق به أخذ إجازه ی اجتهاد از مراجع بزرگ حوزه علمیه قم، و اجازاتی در تأیید مراتب علمی تخصصی و امور روایی خود گردید و این موفقیت برای کمتر کسی در عصر حاضر امکان پذیر می باشد. قابل ذکر است که ایشان از محضر حضرت آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی و آیت الله شیخ محمد علی اراکی و بعضی دیگر نیز به صورت بحث های کوتاه مدت، بهره داشته اند.
تعبیرات مراجع بزرگ درباره ایشان
مراجع بزرگ در اجازات اجتهادی و امور حدیثی با تعبیرات ارزشمندی مراتب علمی ایشان را معرفی نموده اند.
نمونه هایی از خدمات سیاسی انقلابی ایشان عبارتند از:
1- مسافرت های مکرر و سخنرانی در شهرستان ها برای بیداری مردم نسبت به نظام حکومتی رژیم طاغوت سال های 45 تا 57 (که منجر به برخورد عوامل ساواک با ایشان شد).
2- حضور فعال در کنار همرزمان فیضیه در مقابله با تهاجمات مکرر نیروهای گارد رژیم طاغوتی به فیضیه، قبل از پیروزی انقلاب در سال های 51 تا 57.
3- حضور فعال در راهپیمایی عظیم 19 دی در قم از سه راه بازار به طرف حرم قبل از پیروزی انقلاب که اولین راهپیمایی عظیم در قم بود و در حقیقت برای رژیم طاغوت شکست بسیار سنگینی محسوب می شد.
4- زمینه سازی راهپیمایی از خیابان صفائیه قم منزل آیت الله نوری همدانی به سوی حرم مطهر حضرت معصومه(س)
5- تشکیل جلسات بزرگداشت شهدای قم و شهرستان ها در مدرسه فیضیه قم با حضور مراجع عالیقدر تقلید.
6- حضور فعال و خدمات ارزشمند ایشان در جریان حماسه فداکاری امّت اسلامی در 17 شهریور 1357 میدان شهداء، رسیدگی و کمک رسانی به مجروحان.
7- شرکت در مراسم عظیم راهپیمایی تاسوعا و عاشورای حسینی در سال 57 در شهر تهران.
8- تدارک و شرکت در مراسم استقبال ورود امام به میهن اسلامی در بهشت زهراء در بهمن سال 57.
9- دیدار با امام در فیضیه قم در سال 57 و 58.
10- مأموریت به جزیره خارک از سوی دفتر امام(ره) جهت رسیدگی به مشکلات به وجود آمده در اسکله های نفتی از طرف گروهک منافقین در سال 58.
11- دیدارهای مکرر با حضرت امام در جماران همراه با مسئولین نظام.
12- پذیرش مسئولیت های مختلف در آموزش نیرو و اعزام آنان به سوی جبهه های دفاع مقدس.
13- پذیرش مسئولیت در جامعه روحانیت مبارز نسبت به اعزام روحانیون تهران به جبهه های دفاع مقدس از دفتر مرکزی جامعه روحانیت مبارز در سال 61 و 62.
14- اعزام دو کارخانه یخ سازی به جبهه در شهر دهلران در بحران نیازمندی منطقه به این کارخانه ها در سال 63.
15- اعزام چهل دستگاه حمام صحرایی به جبهه کردستان و مریوان در سال 62.
16- اعزام دهها بار کاروان کمک رسانی بالغ بر یکصد ماشین تریلی، کامیون و خاور شامل انواع وسایل مورد نیاز رزمندگان با کمک مردم در طول جنگ تحمیلی.
17- حضور بیش از 35 بار در جبهه ها در طول هشت سال دفاع مقدس و ملاقات با رزمندگان و سخنرانی برای آنان و تقویت روحیه رزمندگان جبهه های پهناور از شوش، دانیال، دوکوهه، اهواز، خرمشهر، آبادان و ماهشهر و قرارگاه خاتم الانبیاء تا جبهه های غرب از ایلام، اسلام آباد غرب، دهلران، صالح آباد، کله قندی و... تا جبهه های کردستان، مریوان و.... همچنین جبهه های آبی خاکی از جمله جزایر خارک و ابوموسی به دلیل موقعیت خاص استراتژیکی آن ها به طور مکرر و....
18- پذیرش مسئولیت معاونت آموزشی عقیدتی در نیروی انتظامی کل کشور و برنامه ریزی آموزشی معارف و احکام برای کل پرسنل کشور.
19- ذیرش مسئولیت معاونت تربیت مبلّغ در سازمان مرکزی تبلیغات اسلامی در زمان ریاست آیت الله جنّتی در آن سازمان.
20- طرح تأسیس دانشکده تربیت مبلّغ برای سازمان تبلیغات اسلامی با تأیید آیت الله جنّتی و پیش نویس بیش از صد برگ شیوه اجرایی و مواد درسی.
21- پذیرش مسئولیت ریاست سازمان عقیدتی سیاسی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در دوران جنگ تحمیلی و اداره این جایگاه در زمینه های مختلف در ستاد فرماندهی کل و پایگاه-های آموزشی و عملیاتی کشور و خدمات فراون در زمان عهده داری این مسئولیت ها.
22- پذیرش مسئولیت هسته گزینش نیروی دریای ارتش.
23- شرکت در سمینارها و اجلاسیه ها خصوصاً در ارتش و سپاه و ایراد سخنرانی در مناطق مختلف.
24- اعزام به مناطق شرق کشور جهت انجام امور محوله از سوی آیت الله شهید دکتر بهشتی.
25- همکاری با آیت الله شهید محلاتی نماینده امام در مراسم حج سال های 58 و 59.
26- تدریس در حوزه و دانشگاه و عضویت در هیئت علمی دانشگاه و پذیرش بعضی از مسئولیت ها.
27- کمک رسانی به زلزله زندگان مختلف کشور: طبس، کرمان، رودبار، بم و...
28- کمک رسانی به نیازمندان خارج از کشور مسلمانان فلسطین و اتیوپی و بوسنی و سومالی و...
29- دهها خدمات سیاسی اجتماعی دیگر از جمله سازماندی در راهپیمایی های بعد از انقلاب در تهران و شهرستان ها و پذیرش مسئولیت در صندوق ها انتخابات ریاست جمهوری و مجلس و....
خدمات فرهنگی و اجتماعی
آیت الله شیخ ضیاء الدین نجفی در زمینه خدمات فرهنگی اجتماعی امدادی آثار متعدّدی از خود باقی گذارده که بخشی از آنها بدین شرح است:
الف) تأسیس حوزه در شرق تهران:
این حوزه علمیه با نام مقدس نبی اکرم(ص) هم اکنون فعّال و مورد عنایات مقام معظم رهبری و مراجع بزرگوار حوزه علمیه قم می باشد.
جمعی زیادی از طلّاب تمام وقت در این مدرسه تربیت شده اند و تاکنون دهها نفر از آنها در دوره-های مختلف با دست مبارک مقام معظم رهبری حفظه الله و مراجع بزرگ حوزه علمیه قم مفتخر به عمامه گذاری شده اند. این حوزه علمیه با حفظ شرایط داخلی خود از نظر برنامه های درسی و آزمون و متون درسی تحت پوشش سیاست گذاری مرکز مدیریت حوزه علمیه قم با سرپرستی و تولیّت معظم له اداره می شود.
ب) تأسیس بنیاد حفظ و نشر آثار اهل بیت(ع)
این بنیاد فرهنگی با هدف آشنایی بیشتر با تفکر شیعه و آگاهی از آثار به جای مانده از رجال و مفاخر شیعه در سطح بین الملل با همّت بلند معظم له تأسیس شده و تاکنون خدمات ارزشمندی در داخل و خارج کشور انجام داده است و کتاب هایی را منتشر ساخته است.
ج) تأسیس کتابخانه عمومی:
معظم له با علاقه فراوانی که به تربیت و آگاهی نسل جوان دارد به منظور خدمات رسانی بیشتر اقدام به تأسیس کتابخانه عمومی در شرق تهران با ظرفیت 10 هزار جلد کتاب نموده است و هم اکنون در حال بهره بردای می باشد. به پاس این خدمت فرهنگی، لوح تقدیری از طرف مسئولین عالی رتبه نظام برای ایشان ارسال شده است.
د) تأسیس حسینه در تهران:
از آنجا که یکی از اهداف معظم له، ترویج و تشویق مردم به حفظ شعائر مکتب حسینی می باشد و همیشه در مجامع نسبت به این موضوع تذکر می دهند لذا اقدام به تأسیس حسینه با نام مقدس حضرت سید الشهداء (ع) نموده تا مرکزی برای تجمع عاشقان حسین بوده باشد.
هـ) تأسیس زائر سرای رضوی در مشهد مقدّس:
به منظور رفاه حال زائرین حرم مطهر حضرت ثامن الائمه(ع) و کمک به اسکان موقت برای آنان معظم له اقدام به خرید منزلی با زیر بنای حدود هزار متر مربع در نزدیکی حرم امام هشتم(ع) نموده اند و چون این بنا خیریه و غیرانتقائیه است لذا در حد تأمین خدمات و حفظ این مؤسسه از مراجعین کمک مالی دریافت می شود.
و) تأسیس صندوق قرض الحسنه نبی اکرم(ص):
این صندوق که تاکنون خدمات ارزشمندی در خصوص وام ازدواج، جهیزیه، وام مسکن، وام قرض الحسنه، وام تحصیلی، وام امور پزشکی و... به مراجعین خو ارائه نموده است با داشتن 14 نفر هیئت مدیره و مجوز رسمی همه ساله گزارش کار خود را تنظیم و در اجلاسیه جشن بزرگداشت تأسیس در 27 رجب بعثت پیامبر در اختیار مردم قرار می دهد.
معظم له با این خدمت ارزشمند توانسته اند بسیاری از مشکلات پیچیده جامعه محلی را حل نمایند.
ز) تأسیس صندوق خیریه ایتام و فقراء:
به منظور کمک های جزئی به خانواده های بی سرپرست و بی بضاعت مراجعه کننده، معظم له اقدام به تأسیس صندوق خیریه نموده اند و هر ماه مبلغی در این صندوق به وسیله مردم واریز می شود و در پایان ماه به صورت کمک رسانی عمومی به ایتام و فقراء انجام وظیفه می کند.
ح) تجدید بنای ساختمان مسجد:
معظم له پس از اقامت در تهران و پذیرش مسئولیت امام جماعت مسجد نبی اکرم(ص) در شرق تهران با همیاری مردم و مسئولین اقدام به تجدید ساختمان مسجد نمودند.
ساختمان جدید مسجد نبی اکرم (ص) در شرق تهران هم اکنون با داشتن 2400 متر مربع ساختمان دارای شبستان نماز برای خواهران و برادران به صورت جداگانه، دفتر امور فرهنگی خواهران، کانون معارف قرآن، بسیج برادران، تالار اجلاس به صورت مجموعه بسیار زیبا در حال خدمات رسانی است.
ت) تأسیس جلسات عقاید و معارف دینی:
معظم له در راستای هدف تعالی فرهنگی در جامعه و تبیین عقاید اسلامی، احکام و معارف مذهب اقدام به تأسیس جلسات متعدّد در سطح جوانان و بزرگسالان نموده اند. اکنون این جلسات با همکاری مردم به صورت سیّار تشکیل می شود.
ی) تحول علمی و آزاد اندیشی، پژوهش و تربیت طلّاب و دانشجویان:
معظم له پس از مراجعت از قم و اقامت در تهران به منظور تحوّل علمی و آزاداندیشی تحقیق و پژوهش در معارف دین تلاش مجدّانه داشته‌اند، تا با دانشجویان دانشگاه ارتباط مستقیم و رابطه گفتگوهای علمی برگزار نمایند و همچنین برای آشنا نمودن طلّاب با شرایط و مقتضیات زمان می کوشیدند تا طلّاب جوان را با وظایف خود آگاه سازند لذا با تدریس دروس حوزوی برای طلّاب جوان و همچنین تدریس در دانشگاه و پذیرش عضویت در هیئت علمی، گام مؤثری با هدف تربیت و تحوّل فکری جوانان حوزه و دانشگاه برداشته ان که هنوز نیز ادامه دارد. در این راستا تألیفاتی از ایشان به چاپ رسیده است.
ک) مجموعه تألیفات و آثار:
ایشان در موضوعات مختلف کتاب های متعدّدی تألیف نموده‌اند که بعضی از آنها به چاپ رسیده است و بعضی آماده چاپ و برخی در حال تنظیم می باشد. آثار علمی ایشان برخی به زبان عربی و برخی به زبان فارسی در زمینه تقریرات فقه، تقریرات اصول، علم کلام و فلسفه، تفسیر و علوم قرآن، هیئت و کیهان شناسی، علوم حدیث، جمع آوری مفردات اخبار، اخلاق و تزکیه، سیره اهل بیت (ع)، تاریخ اسلام و... می باشد.